Irvine Welsh – Skagboys: een geschiedenis van oude vrienden

Skagboys is zowel een prequel als een alternatieve  versie van het wereldberoemde Trainspotting van Irvine Welsh.

Mark Renton heeft het allemaal: hij is de eerste in zijn familie die gaat studeren aan de universiteit, hij is jong, hij heeft een knappe vriendin en een grote vriendengroep. Maar de regering van Margaret Thatcher heeft een vernietigend effect op de arbeidsklasse door heel Groot-Brittannië heen  en de sociale zekerheden als voldoende werk, opleidingsmogelijkheden en de zorgstaat zijn als gevolg daarvan in rook opgegaan.

Als zijn jongere gehandicapte broertje overlijdt, verzwakt dit de familieband en Mark raakt de controle over zijn leven kwijt. Hij gaat onderdoor aan de heersende algehele verslagenheid en raakt verslaafd aan heroïne, beide in grote getale aanwezig in het Edinburgh van de jaren tachtig. Zijn vrienden komen voor dezelfde uitdagingen te staan. Spud Murphy raakt zijn baan kwijt. Tommy Lawrence voelt alsof alleen de liefde hem nog kan behouden van een leven vol criminaliteit en geweld (met dief  Matty Connell en psychopathische Frank Begbie als voorbeelden). En dan is er nog Sick Boy, de oppermanipulator van de andere sekse, die al bluffend en liegend zijn leven leeft.

Skagboys is het begin van de weg die de jonge vrienden kiezen waardoor hun leven in het teken komt te staan van één drug: heroïne. Dit zijn de jaren tachtig, maar dan niet de ‘mooie’ versie van upbeat muziek, schoudervullingen en MTV. Het is de tijd van armoede, drugs, geweld, AIDS, politieke strijd en haat. Een decennium waarin Groot Brittannië voorgoed verandert. Deze voorloper op het bekende boek Trainspotting is een boek vol schunnige humor, pittig dialect en vreselijk gedrag waar schrijver Irvine Welsh zo beroemd mee is geworden.

Eenderde van dit boek is in netjes Engels geschreven. De rest van het boek is geschreven in het platte dialect dat de jongens spreken in Edinburgh. Dat maakt het als Nederlandstalige lezer soms wat lastig. De tip is om het hardop voor te lezen. De klanken in je mond verraden dan wat er staat. En na een pagina of tien is het al snel eigen en lees je het net zo vlot als in het Engels. Maar dan wel met een vet Schots accent!

Ik ben een groot fan van Irvine Welsh. In Trainspotting maakte ik voor het eerst kennis met de personages van dit boek. Welsh heeft een geweldige droge humor, heeft het uitzonderlijke talent om ontzettend smerige situaties te schetsen en zijn personages zijn levensecht en springen bijna van het papier om in levende lijve met je mee te lezen. In het vervolg op Trainspotting, genaamd Porno, was het alsof ik oude vrienden die ik al heel lang niet heb gezien weer tegen kwam. Opnieuw genieten dus. Vandaar dat de verwachtingen van Skagboys zeer hoog was. Helaas moet ik bekennen dat het boek niet helemaal aan de verwachtingen heeft voldaan, maar het was toch weer heerlijk om te kunnen lezen over Rents, Spud, Sick Boy en Begbie.

Skagboys is een dik boek met lange hoofdstukken. Bijna elk hoofdstuk wisselt van vertelperspectief. Dat is een soort spel tussen schrijver en lezer en dat vind ik leuk om te spelen. Het is ook een typerende vertelstijl van Welsh, hij beheerst de kunst om je na twee zinnen al te laten weten wie van zijn hoofdpersonages dit bedenkt of zegt. Ik mis in Skagboys een beetje de dynamiek in het verhaal, maar ook tussen de vrienden. Het is net niet zo goed als de andere twee boeken, de spanning ontbreekt. Misschien komt dat omdat je al weet waar het verhaal eindigt (daar waar Trainspotting begint), maar ik denk zelf dat het boek simpelweg te dik is. Het duurt allemaal net iets te lang en dat haalt jammer genoeg de spanning uit het verhaal.

Het is lastig om mijn mening over dit boek onder woorden te brengen. Aan de ene kant vond ik het geweldig om weer in het Schots te lezen en te ontdekken hoe ‘de lads’ aan de heroïne verslaafd zijn geraakt. Het geeft je een realistisch en best wel triest tijdsbeeld van Schotland in de jaren tachtig. Aan de andere kant ervaarde ik het uitlezen van het boek als een ware bevalling; het blééf maar duren. Jammer. Ik houd het daarom op goed en leuk, maar te dik naar mijn smaak.

Reeds gepubliceerd op www.theSword.nl