Claire Messud – De vrouw van hierboven: sympathieke roman, spannend tot de laatste pagina

‘Ik ben al op de helft van mijn leven, of misschien al over de helft, en ik ben me er eindelijk van bewust dat ik mijn leven in handen heb. Ik heb vertrouwen in andere mensen gehad, heb geloofd, was geduldig, terwijl ik wachtte op míjn moment… Nu is het genoeg geweest. Wie heb ik voor de gek gehouden?’

Nora Eldridge is altijd een braaf meisje geweest: een goede dochter en collega. Ze geeft les op een basisschool in Cambridge, Massachussetts en wordt op handen gedragen door de kinderen en hun ouders. Maar haar werkelijke passie ligt bij kunst. Kunstenaar zijn is haar roeping, daarvan is ze overtuigd. Dan komt Reza Shahid bij haar in de klas, acht jaar oud. Reza’s vader werkt aan Harvard; Sirena, zijn moeder, maakt kunstinstallaties en staat op het punt internationaal door te breken. Nora voelt zich aangetrokken tot het gezin en is een jaar lang intens bevriend met hen. Of, althans, dat denkt ze. Haar bevrijding uit het oude leventje met de ingesleten gewoonten is echter niet zoals ze had gehoopt… en dan blijkt dat niets meer privé is.

“Wat een aanstelster,” was gedurende de eerste hoofdstukken mijn mening over Nora. Jaloers op een kunstenares omdat zij wel succesvol is en ze zelf als basisschoollerares nooit verder dan kunst als hobby is gekomen.

Daarna veranderde mijn mening naar sneu. Hoe ze helemaal opgaat in haar rol als vriendin, op het obsessieve af. Bijzonder ook om te lezen hoe ze zichzelf voelt transformeren van grijze muis (de anonieme vrouw van hierboven, van wie je nooit iets hoort, die altijd beleefd en beheerst is) naar creatieveling. En ook al is het duidelijk dat ze op alle vlakken gebruikt wordt door haar nieuwe ‘vrienden’, ze bloeit op.

En dan in het laatste deel valt alles op z’n plek en snap ik het. Ik snap haar gevoel en zie ook dat het niet alleen maar om een midlifecrisis gaat. Bijzonder vind ik dat, als een boek je zo kan verrassen, je zo van mening en gevoel kan laten veranderen.

Wat ik wel eigenaardig vond en ik nog steeds niet kan plaatsen, is het leven dat Nora leidde in New York, als gesjeesde yup. Het strookt niet met de rest van het verhaal, met haar geschetste bedeesdheid en ingetogenheid. Hoe kan iemand een grijze muis zijn terwijl ze tien jaar ervoor nog geld zat had en in designerkleding de wereld over reisde (eerste klas) voor haar werk? Een ongeloofwaardige geschiedenis en wat mij betreft voegt het ook niets toe. Het heeft in ieder geval weinig betekend voor haar karaktervorming; ballen heeft ze er niet van gekregen.

Buiten dat is het een vermakelijk verhaal. Nora heeft het geluk niet aan haar kant staan, maar is een warm, liefdevol en grappig personage. Haar liefde voor haar nieuwe vrienden is ontluisterend, net als de twijfel die het bij haar oproept. Haar twijfels over zichzelf, dat wat ze doet en wat ze voor anderen betekent is voor iedereen herkenbaar, waardoor dit een sympathiek boek is om te lezen. Boeiend, grappig, vertederend en schokkend tot de laatste pagina.