slavernij

Wij slaven van Suriname

by // // No Comments

Niet makkelijk, maar wel belangrijk


Welk boek zal ik nu eens gaan lezen? Mijn boekenkeuze is deels afhankelijk van wat er nog op mijn plankje staat (daar staat altijd genoeg, geloof me), maar ook van wat vrienden me aanbevelen (zoals Confettiregen), wat ik spontaan in een winkel tegen kom (The fault in our stars bijvoorbeeld, in Bologna) of wat ik in op televisie of op de radio hoor. Dit boek kocht ik naar aanleiding van de podcast De plantage van onze voorouders. Ook een aanrader trouwens. Zet alles toch weer even in een ander perspectief. Zeker nu de tijd van de pietendiscussies er weer aan zit te komen.

Wij slaven van Suriname is geschreven door Anton de Kom. Het slavernijverleden van Nederland is altijd een beetje onder het tapijt geveegd. In dit boek schrijft Anton de Kom over de geschiedenis van Suriname en de opstand van de slaven. “Op school gingen de lessen nooit over Bonni, Baron en Joli Coeur. Dat waren onze helden, maar over hen stond niets in het geschiedenisboek. Zo leek het alsof er geen zwarte helden zijn. Alsof onze geschiedenis niet belangrijk was.”

De Kom schreef het boek in 1934 en omdat ik niet te moeilijk, ouderwets taalgebruik wilde lezen, koos ik voor een ‘lezen in gewone taal’-versie. Ik heb al eens eerder een moderne versie van een oud boek gelezen (Multatuli) dus ik voorzag geen probleem.

Dit was echter een wel heel versimpelere versie. Grote letters, korte zinnen. Beetje jammer. Zo een ‘gewone taal’ was nu ook weer niet nodig.

Het doet echter niets af aan de inhoud en de verschrikkingen van de slaven in Suriname. De Nederlanders hielden er vreselijke strafmethoden op na en het is af en toe schokkend om te lezen wat de slaven werd aangedaan.

Het maakt me altijd boos als ik dit soort verhalen lees. Wat doen wij mensen elkaar toch aan? Het was weliswaar een andere tijd, maar zo lang geleden is het nu ook weer niet. Het is niet makkelijk om over te lezen, om te realiseren dat dit onderdeel is van ons verleden, als land. Het is wel belangrijk om te lezen. En ervan te leren.

Leon & Juliette

by // // No Comments

Bitterzoet liefdesverhaal

Als fan van Annejet van der Zijl, keek ik erg uit naar het Boekenweekgeschenk van dit jaar. De schrijfster, bekend van dikbandige werken over de levens van onder andere Annie M.G. Schmidt, prins Bernhard en Gerard Heineken, moest het ineens doen met een voorgeschreven aantal pagina’s (is het maximaal 98 pagina’s?). En toch doet dit verhaal wat mij betreft zeker niet onder voor de eerdergenoemde biografieën.

In Leon & Juliette beschrijft Van der Zijl het welgestelde gezin Herckenrath en dan met name de jongste zoon. Leon heeft een vlotte babbel en het is al duidelijk dat hij zijn fortuin in de handel zal gaan maken. Omdat de Nederlandse economie eind achttiende eeuw finaal op zijn achterste ligt, zoekt hij zijn geluk in Amerika. In Charlestown om specifiek te zijn.

Charlestown floreert op dat moment, met name door de lucratieve slavenhandel. Leon wordt verliefd op een slavenmeisje, koopt haar vrij en trouwt stiekem met haar. Samen vormen ze een gezin, maar dat alles in het grootste geheim. De sfeer wordt steeds grimmiger voor de (ex-)slaven in Charlestown en wat volgt is een geheime smokkelactie van de gezinsleden, naar Nederland.

Het is een bitterzoet liefdesverhaal. De liefde tussen de twee jonge mensen is echt en puur. De haat jegens de slaven, de ex-slaven, de ‘mulatten’ is ook echt en dreigend. Ik kan het me niet voorstellen hoe je een ander mens zo slecht kunt behandelen. Hoe je een ander mens niet als mens kunt zien. Bizar. En beschamend ook. Daarom zo mooi om te lezen hoe Leon (maar ook zijn familie in Nederland) alles op alles zet om zijn gezin in veiligheid te brengen.

Wat ik begrijp van het nawoord van de schrijfster, is dit Boekenweekgeschenk een voorbode van wat nog komen gaat. Dit verhaal is namelijk wel zo’n dikbandig werk, een biografisch epos zoals Gerard Heineken, de Amerikaanse prinses en Bernhard. Die komt dus nog. Ik kijk daar nu al naar uit. Want ik wil meer weten over Leon, over Juliette, hun geschiedenis en hun liefde.

Cloud atlas

by // // No Comments

David Mitchell – Cloud atlas: ontzettend knap geschreven

Cloud atlasIn Cloud atlas verweeft David Mitchell zes verhalen: het avontuurlijke reisverslag van notaris Ewing, de hilarische brieven van oplichter Frobisher, de thriller van roddeljournaliste Luisa Rey, de lotgevallen van uitgever Cavendish en het vraaggesprek met de kloon Sonmi-451. Het zesde verhaal speelt zich af in de toekomst, als de mensheid bijna te onder is gegaan.

Alle verhalen spelen zich af in een andere tijd en alle verhalen hebben een eigen vertelstijl. Het zijn echt zes verschillende boeken in één, alhoewel de verhalen door kleine terugkerende details toch met elkaar verweven zijn. Dat is knap gedaan van de auteur, want nergens wordt het vergezocht of te zweverig. Juist die korte momenten waarop blijkt dat de hoofdpersonen in de verschillende verhalen even samen komen, op wat voor een manier dan ook, zijn vaak magisch en laten je even glimlachen.

Ik heb het boek in de originele taal gelezen, in het Engels dus. Daar heb ik normaal gezien geen problemen mee, ik lees het Engels meestal net zo vlot als het Nederlands. Met nadruk op ‘meestal’.  Met Cloud atlas had ik duidelijk meer moeite. Met name de verhalen van Ewing en de kloon waren ingewikkeld en soms wat taai om te lezen daardoor. Het boek begint en eindigt met het relaas van Ewing, dus het ‘inkomen’ van het boek én het uitlezen was echt een opgave. Hierdoor vond ik het een pittig boek om te lezen. Het ging ook niet zo vlot als ik normaal gezien lees, dus dat frustreerde ook een beetje.

De verhalen in dit boek zijn allemaal verschillend, maar thema’s als slavernij en de ondergang van de mens door haar eigen hebzucht, zijn in elk verhaal terug te vinden. Het zijn zware thema’s en het is erg makkelijk om als schrijver dan in een soort van valse moraliteit te vervallen, waardoor het geheel flauw en vervelend kan worden. Maar zoals ik al eerder zei is het een knap geschreven werk en wordt het nergens te moralistisch of belerend.

Ondanks dat het bij vlagen een worsteling was om te lezen, is mijn bevinding over dit boek zeker positief. Het is verrassend en origineel, komisch en treurig én spannend tegelijk.  Niet voor niets werd dit boek in 2004 genomineerd voor de Man Booker Prize.

Mijn hart van hout

by // // No Comments

Sarah Stovell – Mijn hart van hout; vreselijke geschiedenis maar zo mooi verwoord

Mijn hart van hout0001Jefferson City, Missouri, 1854. Hunny, een jonge slavin, zit in de gevangenis op beschuldiging van moord. Ze is hoogzwanger en voelt dat haar baby op komst is. Ze weet dat ze daarna waarschijnlijk zal worden opgehangen. Onverschrokken en trots vertelt Hunny de haar toegewezen advocaat haar levensverhaal: van haar ontvoering als kind uit een Afrikaans dorp tot de mishandeling door haar Baas op diens afgelegen plantage. Ook vertelt ze over Rose, een vrouw uit een andere wereld, die eveneens voor de Baas werkte en op wie haar hoop gevestigd is.

Hampshire, Engeland, 1849. Rose werkt als gouvernante voor een rijke familie. Ze adoreert Charles en baby Isabella, de twee kinderen onder haar hoede, maar leeft noodgedwongen in een isolement: ze mag zich niet mengen onder het andere personeel. Als door ingrijpende gebeurtenissen haar diensten niet meer nodig zijn, besluit ze een betrekking als gouvernante aan te nemen in Amerika, voor de dochters van de eigenaar van een plantage. Rose bekommert zich daar al snel om het slavenmeisje Hunny, maar ze blijkt ook een verborgen motief te hebben als zij betrokken raakt bij Hunny’s hartverscheurende lot.

In Mijn hart van hout gaan twee vrouwen een onmogelijke vriendschap aan, in een tijd waarin slavernij en ongelijkheid tussen mensen, de onaanvaardbare realiteit was.

Deze roman is gebaseerd op een waargebeurd verhaal over een slavin in Amerika waar schrijfster Sarah Stovell over gelezen had tijdens haar studie. De wreedheden die plaatsvonden tijdens de slavenhandel waren al langer bekend, maar door het levensverhaal van Hunny op papier te lezen komt het net iets harder binnen. Het is een aangrijpend en triest verhaal, maar vertelt ook over hoe sterk en trots mensen kunnen blijven, ook als ze allerlei ontberingen moeten doorstaan. Mijn hart van hout is geen mooi verhaal, maar wel op een prachtige manier verwoord. Ontroerend, krachtig, hartverscheurend en daardoor een plek in de boekenkast verdiend.