spionage | Josine Nieuwland

Never judge a book by its cover!

Rode liefde kreeg ik toegezonden van Uitgevrij Anthos|Ambos, zo maar. Of zoals het kaartje zegt: “We dachten dat deze roman wel eens iets voor jou zou kunnen zijn.” Wat attent! En voel me vereerd dat ze aan me denken. Alleen wat voor een boek is het…?

De titel is Rode liefde. Op de voorkant een vrouw in sixties/seventies stijl gekleed. Hmmm… Dat spreekt me niet direct aan. Wat is dit? Een bouquetreeksromannetje? En dan gaat het ook nog eens over de Koude Oorlog en contraspionage. Ik ben nog steeds niet getriggerd. Maar afgaande op het vertrouwen van de uitgeverij, ben ik er toch in begonnen.

De Engelse (originele) titel is Red Joan, dat klinkt al wat minder zoet dan Rode liefde. En het dekt wat mij betreft ook iets meer de lading. Het boek gaat over een bejaarde dame die door de Engelse politiedienst verdacht wordt van spionage tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. In die tijd is Joan een jonge vrouw en woont ze regelmatig lezingen bij van voorstanders van het communisme. Ze wordt verliefd op één van de leiders van deze studentenbeweging. Als ze bij een geheim onderzoekproject komt te werken, waar aan de ontwikkeling van de atoombom wordt gewerkt, staat ze voor een moeilijke keuze. Deelt ze de bevindingen van haar collega’s met de vrienden van haar geliefde? Of niet?

Ambos|Anthos heeft gelijk gekregen. Ik vond dit inderdaad een spannend en leuk boek. ‘Never judge a book by its cover’ is een bekende uitspraak en dat geldt ook voor Rode liefde. Het heeft een mooie mix van spanning, wetenschap, geschiedenis en romantiek. Door de tijdsprongen tussen heden en verleden blijf je geboeid en spannend naar wat er staat te gebeuren. Het wordt nergens saai, te zoet of te ingewikkeld (al kan Joan’s geliefde Leo soms wat doorratelen). Een meeslepende, spannende roman dus!

Thomas Ross – De tranen van Mata Hari: spannende mix van fictie en feiten

Mata Hari: een exotische danseres, een courtisane, een spionne. Het zijn zo’n beetje de kernbegrippen die Margaretha Geertruida McCleod-Zelle omschrijven. Deze geboren Friezin werd wereldberoemd in Europa in het begin van de negentiende eeuw. Ze trok volle zalen met haar exotische buikdansen en deelde de lakens met de hoge piefen van elk land: royalty, politici en legerofficiers; Mata Hari, zoals haar artiestennaam luidde, draaide haar hand er niet voor om. In 1917 kwam er echter een bruut einde aan het sprookjesleven van Mata Hari vol glitter en glamour: ze werd ter dood veroordeeld en geëxecuteerd. De reden? Mata Hari zou spioneren voor de Duitsers in de toen nog woedende Eerste Wereldoorlog.

Het dossier van Margaretha Zelle is nog altijd geheim. Pas in 2017 wordt het dossier openbaar gemaakt. De geheimhouding rond haar veroordeling voeden de speculaties dat de Friezin geen eerlijk proces heeft gehad en er misschien wel ingeluisd is. Want was Mata Hari écht een spionne?

Tomas Ross heeft als schrijver zijn strepen al verdiend. Hij won prijzen voor Koerier voor Sarajevo en het in 2003 verschenen De zesde mei. Hij staat bekend als dé Nederlandse misdaadschrijver. Ondanks dat het dossier rond Mata Hari nog niet openbaar is, probeert Ross in zijn laatste boek De tranen van Mata Hari een tipje van de sluier rond haar proces op te lichten. Dit doet hij door een samenvloeiende mix van fictie en feiten, die het verhaal samen een Da Vinci-code-achtige spanning meegeeft.

Het boek begint in 1914 en vertelt de verhalen van de personages Willem Bentinck (journalist, Nederlander), Jonathan Grey (agent van de Britse Naval Intelligence, Amerikaan) en Margaretha Zelle (Mata Hari, Nederlandse). Bentinck en Grey zijn fictief, en raken ongewild steeds meer verwikkeld in het spionagenet in Engeland, Nederland, Frankrijk én Duitsland. Zo komen ze in aanraking met Mata Hari. In eerste instantie hebben ze niet direct te maken met de exotische danseres, maar langzaam maar zeker wijzen steeds meer (spionage-)pijlen haar kant op. De twee heren betwijfelen echter of zij écht de spionne is waar de Fransen naar op zoek zijn.

Ondanks dat de spanningsopbouw goed in elkaar steekt, de personages stuk voor stuk breed uitgewerkt en boeien, blijft De tranen van Mata Hari een niet zo makkelijk boek. De vele personages, ontwikkelingen en steeds wisselende verhoudingen tussen elkaar, maken het soms moeilijk volgen. Niet voor niets zit er voorin het boek een register met de namen van alle personages. Dat is niet alleen makkelijk als je een boekverslag moet schrijven, je hebt het ook zeker nodig voor het volgen van het boek! Dit maakt het boek moeilijk leesbaar en de spanning valt daardoor ook soms weg.

Aan de andere kant moet Ross’ speurwerk naar het spionageweb rond Mata Hari zeker geprezen worden. Het is, ondanks het eerder genoemde minpunt, een spannende thriller geworden dat je als lezer steeds meer meesleept en stap voor stap deel laat uitmaken van de levens van personages Grey, Bentinck én Mata Hari zelf.